Sự tích tụ mỡ trong tế bào gan gọi là gan nhiễm mỡ xảy ra khi có sự thừa thãi của chất béo, nguyên nhân phổ biến nhất thường là do sử dụng bia rượu. Chế độ ăn uống không cân đối, bao gồm nhiều thức ăn chiên rán, đồ ăn giàu đường và chất đạm, cũng góp phần làm gia tăng khả năng mắc phải gan nhiễm mỡ, thậm chí không liên quan đến việc tiêu thụ rượu.
Việc tiêu thụ nhiều đường có thể góp phần tạo ra gan nhiễm mỡ thông qua nhiều cơ chế. Các loại đường như sucrose, glucose, fructose được biến đổi thành glycogen và được gan dự trữ. Khi cơ thể cần năng lượng, gan chuyển glycogen thành glucose để cung cấp cho máu. Khi chỉ cung cấp lượng đường cần thiết, như trong trái cây tươi, gan hoạt động hiệu quả.
Tuy nhiên, việc tiêu thụ thức ăn giàu sucrose, glucose, fructose khiến gan hoạt động không ngừng, tạo ra tình trạng quá tải. Nếu cơ thể dư thừa năng lượng, gan chuyển đổi các loại đường này thành chất béo. Việc tích tụ chất béo trong gan dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Thói quen tiêu thụ nhiều đường cũng có thể dẫn tới tình trạng thừa cân, béo phì, và bệnh tiểu đường type 2. Lượng calo không được tiêu hao sẽ được chuyển thành chất béo triglyceride trong gan, tạo ra gan nhiễm mỡ. Theo nghiên cứu trên tạp chí Diabetes Investigation của Hiệp hội Nghiên cứu bệnh tiểu đường châu Á (AASD), nhiều bệnh nhân tiểu đường type 2 cũng mắc gan nhiễm mỡ.
Chế độ ăn uống giàu đường cũng thúc đẩy sự kháng insulin, làm cho glucose không thể xâm nhập vào tế bào và tích tụ trong máu. Tuyến tụy phải tiết ra insulin để điều chỉnh mức đường trong máu. Nồng độ insulin cao cản trở quá trình chuyển hóa chất béo trung tính và tạo axit béo trong gan.
Trong trạng thái bình thường, gan của người khỏe mạnh chỉ chứa khoảng 3-5% trọng lượng là mỡ. Khi lượng mỡ vượt quá 5% gọi là gan nhiễm mỡ nhẹ, 10-25% là mức vừa, và chỉ số trên 30% đánh dấu gan nhiễm mỡ nặng.
Gan nhiễm mỡ thường phát triển mà không có triệu chứng rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh khác. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến sự suy giảm chức năng gan, viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan, thậm chí là ung thư gan.
Nhiều người Việt đang mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Khoảng từ 20-35% trong số này sẽ phát triển thành gan mạn tính và xơ gan. Tuy hiện chưa có thuốc đặc trị cho gan nhiễm mỡ, các biện pháp điều trị hiện chỉ giúp giảm triệu chứng và ngăn cản quá trình bệnh tiến triển.
Vì vậy, cần phải theo dõi lượng đường tiêu thụ mỗi ngày, duy trì chế độ ăn uống cân đối bằng cách tăng cường chất xơ và protein, hạn chế chất béo, thường xuyên tập thể dục và duy trì cân nặng hợp lý.Ưu tiên việc tiêu thụ trái cây tươi thay vì thức ăn ngọt, bánh kẹo, kem; hạn chế đồ uống ngọt và chứa đường. Cần cắt giảm các thực phẩm chứa đường tinh luyện như bánh mì, ngũ cốc ăn liền, nước sốt… Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá, tránh thức khuya, tiêm vaccine phòng viêm gan A, B, và cần điều trị các bệnh lý liên quan đến gan để đề phòng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.