Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ, chất béo dư thừa tích tụ trong tế bào gan. Người bình thường, lượng mỡ chỉ chiếm 3-5% trọng lượng gan, gan nhiễm mỡ khi chỉ số vượt 5%. Rượu bia được biết đến là nguyên nhân chính gây bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác gồm chế độ ăn uống, sinh hoạt không khoa học như ăn nhiều thực phẩm chiên rán, nhiều đường, tinh bột và chất đạm, thói quen lười vận động.
- Thừa cân, béo phì: Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) lớn hơn 30 có khả năng mắc gan nhiễm mỡ cao hơn. Thói quen tiêu thụ đồ ăn nhanh, giàu đường và chất đạm, thực phẩm chiên rán… làm tăng tỷ lệ chất béo trung tính (triglyceride) trong máu, tăng hàm lượng cholesterol xấu (LDL) trong gan. Lượng calo dư thừa cơ thể không chuyển hóa hết sẽ dự trữ dưới dạng chất béo trung tính trong gan. Tích tụ lâu ngày dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Người thừa cân béo phì, có vòng eo hơn 102 cm (với nam) và hơn 88 cm (với nữ) dễ bị gan nhiễm mỡ. Mức độ gan nhiễm mỡ tăng tỷ lệ thuận với cân nặng. Bệnh không được kiểm soát, điều trị có thể diễn tiến viêm gan thoái hóa mỡ, xơ gan.
- Tiểu đường type 2: Rối loạn chuyển hóa chất béo ở bệnh nhân tiểu đường type 2 làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ. Lượng đường trong máu cao thúc đẩy kháng insulin, làm glucose không thể xâm nhập vào tế bào mà tích tụ trong máu. Để cân bằng lượng đường trong máu, tuyến tụy tăng tiết insulin khiến nồng độ insulin trong máu và chất béo trung tính tăng, lắng đọng axit béo trong gan.
Hạ đường huyết ở bệnh tiểu đường type 2 khiến axit béo tự do từ mô mỡ vào máu. Sự gia tăng axit béo đột ngột trong gan và máu khiến cơ quan này không kịp chuyển hóa, tăng tình trạng nhiễm mỡ cho gan.
- Tăng mỡ máu: Tăng mỡ máu hay tăng lipid máu (gồm tăng triglyceride máu, tăng cholesterol máu hoặc cả hai) thường đi kèm với gan nhiễm mỡ. Gan quá tải nếu hàm lượng mỡ máu cao, lượng mỡ thừa không được xử lý dễ lắng đọng trong tế bào gan. Các chỉ số mỡ máu như cholesterol, triglyceride cao là dấu hiệu cảnh báo gan nhiễm mỡ.
- Huyết áp cao: Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây ra các tổn thương cho gan. Lượng cholesterol tăng do huyết áp cao, triglycerid trong máu tăng tạo áp lực lên gan, làm tích tụ, dẫn đến gan nhiễm mỡ.
- Suy dinh dưỡng: Ăn kiêng quá mức khiến cơ thể thiếu nhiều chất dinh dưỡng, dẫn đến không tổng hợp được apolipoprotein (chất béo hấp thụ từ thực phẩm hoặc do gan tổng hợp) khiến triglyceride tích tụ trong gan, gây gan nhiễm mỡ.
- Nghiện rượu bia: Rượu, bia kích thích tổng hợp triglycerid, giảm phân giải chất béo trong gan, mỡ bị ứ lại trong tế bào gan nhiều hơn. Chất cồn trong rượu bia còn làm giảm hoạt tính, ức chế men phân giải các lipoprotein trong máu, gây rối loạn chuyển hóa lipid máu, tăng khả năng gan nhiễm mỡ. Uống nhiều rượu bia khi mắc gan nhiễm mỡ sẽ dẫn tới viêm gan do rượu, xơ gan, ung thư gan. Ngừng uống rượu giúp gan tái tạo và phục hồi chức năng.
Theo các chuyên gia, gan có khả năng tự hồi phục nên tình trạng nhiễm mỡ thường không gây ra các tổn thương gan vĩnh viễn. Người bệnh có thể khỏi gan nhiễm mỡ nếu kiểm soát tốt các bệnh lý tiểu đường, mỡ máu cao, béo phì, tăng huyết áp…