Ung thư gan hiện đang là loại ung thư đứng đầu tại Việt Nam, trong đó 90% số ca mắc là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Theo Globocan 2020, số mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là hơn 26.400 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ca ung thư. Số tử vong do ung thư gan dẫn đầu với 25.200 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư, gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do tai nạn giao thông năm 2020. Các chuyên gia đã chỉ ra 7 nhóm người có nguy cơ cao cần tầm soát ung thư gan.
Người mắc bệnh về gan và người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan
Những người mắc bệnh viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ… hoặc trong gia đình có người mắc ung thư gan rất cần được tầm soát. Nếu không may mắc viêm gan B, C thể hoạt động, điều trị sớm sẽ tránh nguy cơ biến chứng thành ung thư gan.
Các bệnh viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác như đái tháo đường type 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ… cần điều trị các bệnh tự miễn để tránh biến chứng sang gan về sau.
Người béo phì, tiểu đường
Thời gian gần đây, tỷ lệ người mắc bệnh tiểu đường, béo phì kèm theo ung thư gan trên thế giới tăng đáng kể. Đường máu và mỡ máu cao tích tụ tại gan, dẫn đến tổn thương thoái hóa các tế bào gan, gây xơ gan, làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Người uống nhiều đồ uống có cồn
Rượu, bia có khả năng thúc đẩy gene sinh ung thư phát triển nhanh, dẫn đến ung thư sớm. Acetaldehye sinh ra trong quá trình chuyển hóa rượu cũng làm suy yếu khả năng sửa chữa sai sót tự nhiên DNA của tế bào, gây tăng nguy cơ đột biến tế bào, từ đó khối ung thư sẽ hình thành.
Ngoài ra, rượu còn là tác nhân gây tổn thương các tế bào gan. Uống quá nhiều rượu dẫn đế chức năng thải độc của gan bị quá tải, tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ, từ đó hình thành bè gan xơ và ung thư gan.
Người ăn thực phẩm nấm mốc
Aflatoxin trong nấm mốc là loại độc tố gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Aflatoxin gây ung thư gan bằng cách gây đột biến ở gene p53. Nấm mốc thường xuất hiện ở những thực phẩm bảo quản, lưu trữ trong môi trường nóng, ẩm như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô…
Người hay ăn thịt tươi sống nhiễm sán
Thực phẩm tươi sống không được chế biến kỹ càng (như ăn gỏi) có thể chứa nhiều loại sán (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ…), trong đó có những loại sán khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan, gây ung thư gan.
Người lạm dụng thuốc hóa chất gây tổn thương gan
Một số thuốc, hóa chất nếu sử dụng hay tiếp xúc trong thời gian dài sẽ gây tổn thương cho gan và dẫn tới ung thư gan như thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa).
Người sử dụng chất kích thích
Các chất kích thích như thuốc lá, café nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể gây các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.
Việc khám tầm soát ung thư gan không quá phức tạp. Thông thường bác sĩ chỉ định xét nghiệm chỉ số ung thư gan (Alphafetoprotein-AFP) và siêu âm hình thái gan, để có thể đánh giá về nguy cơ. Sau đó, nếu nghi ngờ, bác sĩ tiến hành một số xét nghiệm khác nữa để chẩn đoán xác định, mà không nhất thiết phải chọc kim sinh thiết vào gan mới kết luận được ung thư.
Cách tốt nhất để phòng ngừa, phát hiện ung thư gan là khám sức khỏe định kỳ siêu âm gan 6 tháng/lần, đặc biệt là người có yếu tố nguy cơ cao.