Trong sinh hoạt hàng ngày, một số người phải sử dụng thuốc và chất bổ sung để điều trị bệnh mắc phải hoặc điều chỉnh, hỗ trợ chức năng hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, nếu dùng không đúng chỉ định của bác sĩ, thuốc và chất bổ sung chúng có thể gây tổn thương cho gan, dẫn đến những hậu quả nguy hại. Vấn đề này thường gọi là tổn thương gan do thuốc, viêm gan do thuốc hay mắc bệnh gan do thuốc; vì vậy cần được quan tâm để phòng ngừa. Cùng điểm danh một số loại thuốc có thể gây tổn thương cho gan.
Thuốc giảm đau acetaminophen
Đây là một loại thuốc giảm đau không cần kê đơn, có thể mua dễ dàng tại các nhà thuốc, hiệu thuốc với một số tên biệt dược khác nhau như Tylenol, Excedrin… Chúng được sản xuất dưới nhiều dạng gồm thuốc uống cũng như kem xoa và thuốc mỡ dùng ngoài da để giảm đau cơ. Trên thực tế, acetaminophen có trong rất nhiều loại sản phẩm khác nhau nên có khả năng làm tăng nguy cơ sử dụng quá liều để giảm đau trong các trường hợp bị chấn thương do tai nạn lao động, tai nạn giao thông, đau nhức mạn tính… và sẽ dẫn đến bị tổn thương gan sau đó.
Cần lưu ý nếu sử dụng thuốc đơn thuần hoặc dùng thuốc phối hợp không kê đơn hay có kê đơn chứa hoạt chất acetaminophen mà không có sự chỉ định, hướng dẫn, tư vấn của bác sĩ là vấn đề mà các nhà khoa học không khuyến cáo người bệnh tự ý thực hiện, vì sẽ dẫn đến nguy cơ bị độc tính của thuốc làm nguy hại cho gan.
Một vấn đề cũng cần chú ý là sử dụng các đồ uống có cồn một cách thường xuyên trong khi đang dùng thuốc acetaminophen cũng có thể làm tăng nguy cơ gây tổn thương gan.
Thuốc chống co giật
Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị chứng động kinh như phenytoin, valproate, carbamazepine… cũng có liên quan đến việc gây ra tình trạng tổn thương gan do thuốc. Tuy nhiên, do những loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị ngăn ngừa bệnh lý động kinh nên nguy cơ gây nên tổn thương gan được xem là có khả năng vượt trội hơn so với lợi ích trong việc sử dụng để kiểm soát và dự phòng triệu chứng của chứng động kinh.
Thuốc kháng sinh
Thực tế các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng khá phổ biến để điều trị các bệnh nhiễm trùng, vì vậy có lẽ đây cũng là nguyên nhân dẫn đến hậu quả gây tổn thương gan do thuốc. Trong hầu hết tất cả các trường hợp sử dụng kháng sinh, hậu quả nguy hại có thể xảy ra nhẹ nhưng các yếu tố ảnh hưởng gây rủi ro nhiều đối với nữ giới, người cao tuổi, mắc một số bệnh sẵn có hay tình trạng bệnh lý khác; cũng có thể bị tổn thương gan từ một loại kháng sinh khác mà trước đó chưa sử dụng.
Thuốc chống lao
Có thể nói thuốc chống lao cũng là một loại thuốc kháng sinh đặc hiệu được sử dụng để điều trị bệnh lao, trong đó thuốc isoniazid và rifampin được phát hiện là nguyên nhân có khả năng gây nên tổn thương gan do thuốc. Vì vậy những người bệnh sử dụng các loại thuốc này để điều trị bệnh lao cần phải được theo dõi một cách chặt chẽ để bảo đảm men gan không được vượt quá mức giới hạn bình thường cho phép, làm ảnh hưởng đến gan.
Thuốc trị tăng huyết áp methyldopa
Methyldopa là loại thuốc thường được sử dụng để điều trị bệnh tăng huyết áp hay huyết áp cao, thuốc được xác định là có thể gây tổn thương cho gan trong một số trường hợp. Hiện nay có một số thuốc điều trị tăng huyết áp khác có tác dụng hiệu quả và an toàn hơn được sử dụng thay thế nên methyldopa không còn được sử dụng phổ biến nữa. Đây cũng là loại thuốc được các bác sĩ khuyến cáo không nên sử dụng và chống chỉ định dùng đối với những bệnh nhân đã biết có tiền sử rối loạn chức năng gan hay bệnh lý về gan.
Thuốc điều trị cholesterol cao statin
Statin là loại thuốc thường sử dụng để điều trị bệnh lý ở người bệnh có cholesterol trong máu cao và được các bác sĩ kê đơn chỉ định cho bệnh nhân điều trị khá phổ biến. Đây là loại thuốc được biết là có tác dụng làm cho nồng độ của men gan tăng cao ở một số người sử dụng, tuy nhiên, thông thường vấn đề tăng men gan có thể tự đào thải ngược khi ngừng dùng thuốc và sự nguy hại đối với gan không phải là vĩnh viễn.
Vitamin A
Vitamin A là một chất bổ sung được biết có khả năng gây tổn thương cho gan bao gồm acitretin, etretinate, isotretinoin… Các nhà khoa học cho rằng vitamin A khi được sử dụng vượt quá 100 lần so với mức cho phép hàng ngày, chúng có thể gây tổn thương cho gan. Loại chất bổ sung này đôi khi trong thực tế được sử dụng dài ngày để điều trị bệnh vảy nến hoặc mụn trứng cá nghiêm trọng nên nguy cơ gây tổn thương cho gan là vấn đề cần được lưu ý.
Vitamin B loại niacin
Niacin là dạng của chất bổ sung vitamin B (vitamin B3) thường được sử dụng để điều trị bệnh chlolesterol cao. Chúng có thể gây tăng nồng độ men gan hoặc tổn thương gan khi sử dụng liều lượng cao gấp nhiều lần so với liều lượng được khuyến cáo dùng hàng ngày ở một số bệnh nhân. Thực tế chất bổ sung này thường bắt đầu dùng với liều thấp và sau đó tăng dần theo thời gian để có thể theo dõi được tình trạng tổn thương của gan.
Một vấn đề cũng cần được lưu ý là ngoài các thuốc và chất bổ sung có thể gây tổn thương gan dẫn đến bệnh gan do thuốc đã được nêu ở trên, các loại thuốc và chất bổ sung khác không kê đơn, kể cả kê đơn không được nêu ra ở đây cũng có thể gây ra tình trạng làm nồng độ men gan cao hơn mức bình thường hoặc gây tổn thương cho gan.